eczeem

eczeem: 10 praktische tips & nuttige informatie

1

Wat is eczeem

Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende soorten huidziekten. Alle informatie over de soorten eczeem lees je in tip 2. De huidaandoeningen die onder de naam eczeem vallen, hebben over het algemeen weinig met elkaar te maken. De meeste soorten eczeem gaan gepaard met: jeuk, roodheid en schilfering van de huid. Soms vertoont de huid bultjes of vochtblaasjes. De patiënt voelt vaak de behoefte om eraan te gaan krabben. Het krabben houdt echter het eczeem in stand. De aandoeningen zijn het gevolg van een ontstekingsreactie van de huid.

Vooral veel kinderen krijgen te maken met eczeem. Bij zuigelingen kun je een huidaandoening in de tweede of derde levensmaand in het gezicht zien, dauwworm. Het is een veelvoorkomend eczeem. Op latere leeftijd manifesteren de klachten van eczeem zich vooral op polsen, in de elleboogplooien en knieholten.

Eczeem kan grofweg in twee categorieën worden ingedeeld: een eczeem die ontstaat door aanleg (ook wel constitutioneel eczeem genoemd) en eczeem veroorzaakt door een erfelijke aanleg om antistoffen te maken (atopisch eczeem). De namen constitutioneel en atopisch eczeem worden echter veel door elkaar gebruikt. Wanneer je een huidaandoening hebt die maar niet over lijkt te gaan, doe je er verstandig aan een huisarts te raadplegen. Deze kan een juiste diagnose stellen. Met een persoonlijk afgestemde behandeling kun je de klachten die gepaard gaan met eczeem verminderen en vaak ook laten verdwijnen.

Soorten eczeem

Eczeem wordt onderverdeeld in twee categorieën: eczeemsoorten naar oorzaak en eczeemsoorten naar verschijnselen. In deze categorieën vallen verschillende soorten eczeem.

Naar oorzaak:

Allergisch contacteczeem

Deze eczeemsoort wordt veroorzaakt door contact met een stof die irriterend werkt op de huid, of waar de huid zelfs allergisch op reageert. Nikkelallergie is de meest bekende daarvan en de meest voorkomende.

Atopisch eczeem/contacteczeem

Deze vorm van eczeem is een kwestie van aangeboren aanleg. Het komt voor bij babyÂ’s, kinderen en volwassenen. De huidaandoeningen manifesteren zich voornamelijk in de elleboogplooien en knieholtes.

Asteatotisch of craquelé eczeem

Deze soort eczeem ontstaat door uitdroging, veroorzaakt door een onvermogen van de hoornlaag van de huid om vocht vast te houden. Het komt veel voor bij oudere mensen en manifesteert zich in de vorm van droge schilfers.

Hypostatisch eczeem

Een teveel van vochtophoping (oedeem), voornamelijk aan de onderbenen kan een hypostatisch eczeem veroorzaken.

Ortho-ergisch contacteczeem

Dit eczeem wordt veroorzaak door een (over)belasting van de huid, bijvoorbeeld door water en zeep.

Seborrhoïsch eczeem

Het seborrhoïsch eczeem wordt veroorzaakt door een gist. Het is een schilferige aandoening van de huid die voornamelijk voorkomt op de behaarde hoofdhuid, neus- en wangplooien en de huid rond de wenkbrauwen.

Naar verschijnselen:

Acrovesiculeus of dyshidrotisch eczeem

Dit betreft een vorm van eczeem die gepaard gaat met kleine vochtblaasjes. Het komt vooral voor aan handen en voeten.

Nummulair eczeem

Deze vorm van eczeem is over het algemeen zeer hardnekkig. Het bestaat uit muntgrote schilferende huidafwijkingen.

Tylotisch, rhagadiform of eczeem

Deze termen worden gebruikt voor eczeem aan handen en voeten met veel schilfers, een zeer droge huid en kloven.
Naast deze twee soorten zijn er nog een tweetal andere vormen van eczeem. Dat is de eczeemsoort met micro-organismen dat gepaard gaat met een herpes of infectie. Ten slotte is er nog het beroepeczeem. De klachten van het eczeem komen voor bij mensen met een bepaald beroep en bestaan vooral uit contacteczeem. Kapperseczeem is bijvoorbeeld een hele bekende.

Herken de symptomen

Eczeem is vooral te herkennen aan de jeuk. Toch hoeft eczeem niet altijd te jeuken. Andere symptomen van eczeem zijn roodheid, zwelling en het warm aanvoelen van delen van de huid. Typische klachten zijn ook: vochtblaasjes, vochtafscheiding, schilfers en kapotte huid, veroorzaakt door krabben. Het wrijven en krabben van de huid maakt overigens het eczeem steeds hardnekkiger. De hier opgesomde kenmerken van eczeem kunnen afzonderlijk en naast elkaar aanwezig zijn.

Eczeem bij kinderen

Baby’s kunnen rode vlekjes in het gezicht en over het hoofdje krijgen. Dit eczeem noemt men dauwworm. Het ontstaat in de tweede en derde levensmaand. Deze klachten worden met de juiste behandeling (vaak via een dermatoloog) snel verholpen. De benaming is wat misleidend, want het heeft niets met wormen te maken. Het komt uit de oude Nederlandse taal. ‘Dauw’ betekent dat het een natte (vochtige) huiduitslag betreft. ‘Worm’ betekent in dit geval ringvormig. Naarmate deze kinderen die aanleg hebben voor eczeem wat ouder worden, verplaatst het eczeem zich naar armen en benen. Over het algemeen neemt het eczeem af tussen het tweede en vierde levensjaar. Soms blijft het eczeem weg. De allergie is dan verdwenen, van de aanleg raak je niet verlost helaas. Het kan zich soms op een andere manier gaan manifesteren, bijvoorbeeld in de vorm van astma of hooikoorts.

Kinderen met een allergische aanleg voor eczeem hebben een verzwakt immuunsysteem. Het lichaam reageert op bepaalde stoffen met antistoffen. Deze antistoffen veroorzaken een allergische reactie, zoals eczeem. Naast eczeem kunnen deze kinderen ook symptomen hebben als diarree, spugen, krampen, en geïrriteerde luchtwegen.

Symptomen

Wat betreft de symptomen kun je deze grofweg in twee categorieën onderverdelen. Acuut eczeem bestaat uit een huidaandoening die rode plekken vertoont, gezwollen plekken, vochtblaasjes, vochtafscheiding, en jeuk. De patiënt voelt constant de behoefte er aan te gaan krabben. Chronisch eczeem ontstaat als de roodheid van de plekken is afgenomen en er schilfers hebben toegenomen. De huid wordt dikker. Een wat oncharmante benaming hiervoor is een ‘olifantenhuid’.

Oorzaken van eczeem

Zoals in tip 3 al uitvoerig is besproken, kan eczeem erfelijk zijn. Het hoeft echter niet zo te zijn, dat de ouders eczeem hebben. Het kan in de familie voorkomen. Eczeem dat een erfelijke oorzaak heeft, kan in ernst behoorlijk verschillen. Het is niet makkelijk om uit te vinden wat de werkelijke oorzaak is en waarom eczeemklachten toenemen. Er is een aantal factoren dat in ieder geval van invloed kan zijn:

  • Voedselallergie: Vooral de koemelkallergie is een grote boosdoener waar het eczeem betreft. Je ziet het veel bij zuigelingen die flesvoeding krijgen. Naast de koemelkallergie kan eczeem ook ontstaan bij een kippeneiwit allergie of pinda-allergie. In dit geval is een behandeling via de arts noodzakelijk.
  • Huisdieren: De huidschilfers en het speeksel van bepaalde dieren kunnen stoffen afgeven waarop de eczeemgevoelige huid (heftig) kan reageren.
  • Huisstofmijt
  • Inhalatieallergenen: Vooral langdurige bloostelling aan huisstofmijten, stuifmeel, grassen en pollen kunnen klachten van eczeem verergeren.
  • Spanning (stress of spannende gebeurtenis)en weerstand: Examens, zelfs de komst van Sinterklaas, en andere spannende gebeurtenissen kunnen bijdragen aan het verergeren van klachten van eczeem. Vermindering van de weerstand door lichamelijke problemen als vermoeidheid of ziekte en geestelijke problemen (emoties) verlagen de prikkeldrempel van de huid. Hierdoor voelt men de huid eerder jeuken.
  • Klimaat: In de winter is de huid droger. Een drogere huid is gevoeliger voor het ontwikkelen van eczeem.
  • Contactallergenen: Eczeem dat ontstaat door contactallergenen, komt door aanraking van de huid met stoffen als wol, nikkel en latex. Deze vorm van eczeem ontstaat vooral op latere leeftijd.

Eczeem bij kinderen

Ongeveer 20 procent van de kinderen heeft kortere of langere tijd van eczeem. De huid ziet er dan rood uit en is schilferig. De kinderen hebben er last van, want de klacht bestaat vooral uit: jeuk! Het eczeem is meestal een aangeboren erfenis. Voeding, huisstof en huidverzorging zijn echter zaken die niet onderschat moeten worden bij de oorzaak van het ontstaan van eczeem bij (jonge) kinderen.

Gedurende de leeftijd van kinderen kan het eczeem zich op verschillende plaatsen gaan ontwikkelen. Bij babyÂ’s zijn de eczeemplaatsen vooral aanwezig in het gezicht. Gedurende de peutertijd zullen de eczeemplaatsen meer te vinden zijn in de knieholtes en elleboogsplooien, de huid bij de aanhechting van de oorlel en de nek. Kinderen die gevoelig zijn voor eczeem hebben vaak een droge huid, kloofjes bij de oorlellen, rode wangen met daarbij een bleke huid rond de neus en de mond.

Kinderen gaan krabben als ze jeuk hebben. Dat is een automatische reactie. Het krabben veroorzaakt wondjes. De wondjes kunnen geïnfecteerd raken met bacteriën. Hierdoor ontstaan puistjes en vochtafscheiding (‘natten’). De huid wordt extra gevoelig voor schimmel- en virusinfecties.

Veel kinderen groeien over eczeem heen. Het merendeel van kinderen die op (heel) jonge leeftijd eczeemklachten hadden, zijn er rond het begin van de puberteit weer van af. Eczeem kan niet genezen worden als er sprake is van erfelijke aanleg. Er zijn echter wel behandelingen die de huidklachten kunnen laten verminderen.

Behandeling van eczeem

Eczeem kan op verschillende manieren worden behandeld. Het is belangrijk de oorzaak op te sporen en weg te nemen. Dat kan bijvoorbeeld wanneer het eczeem door zaken als allergie of gevoeligheid voor bepaalde stoffen is ontstaan. Daarnaast bestaan er verschillende mogelijkheden.

Behandeling met een hormoonzalf

Hormoonzalven zijn crèmes met corticosteroïden. Ze remmen de ontstekingsreactie af die het eczeem heeft veroorzaakt. Jeuk en roodheid verminderen. Vroeger gebruikte men ook vaak teerzalven. Deze laatste hebben een sterke geur. Hormoonzalven hebben echter vervelende bijwerkingen. Bij langdurig gebruik wordt de huid steeds dunner. Het is daarom belangrijk om hormoonzalven niet te lang achter elkaar te gebruiken. Men moet de zalf niet langer gebruiken dan nodig is en men dient extra voorzichtig te zijn als er ook andere middelen worden aangewend die corticosteroïden bevatten. Lees de bijsluiter altijd heel goed door voordat je de zalf gebruikt en laat je uitvoerig door je arts en apotheker informeren.

Behandeling zonder hormonen

Tegenwoordig bestaan er hormoonvrije geneesmiddelen die kunnen worden voorgeschreven bij eczeemklachten. Deze geneesmiddelen heten Topicale Immuun  Modulatoren (TIMÂ’s). Er is een zalf en een crème. Deze geneesmiddelen zijn alleen op recept verkrijgbaar. De kans op bijwerkingen is lager. Soms is echter wel een aanvullende behandeling met hormoonzalven nodig.

Antihistaminica

Antihistaminica is een medicijn dat het vrijmaken van histamine beperkt of tegengaat. Het zorgt ervoor dat de jeuk minder wordt. Het werkt niet altijd. Sommige antihistaminica werken versuffend. Ze worden toch uitgeschreven omdat er toch goede resultaten mee worden bereikt, vooral als er sprake is van allergieën. Antihistaminica worden naast de hormoonzalven gebruikt.

Huidverzorging

Het is belangrijk de huid goed te verzorgen. Gebruik de door de arts voorgeschreven zalf (die vaak wordt aangevuld met een basiszalf en soms met andere geneesmiddelen) op de juiste manier. Voor kinderen zijn er anti-krabpakjes of speciale handschoentjes verkrijgbaar.

Wat kun je zelf doen

De onderstaande tips kunnen op een positieve manier bijdragen aan (voorzorg)maatregelen bij eczeem.

BabyÂ’s en kinderen

Onderzoek heeft aangetoond dat zuigelingen die 6 maanden of langer borstvoeding hebben gekregen minder vaak (ernstig) eczeem of astma ontwikkelden. Daarom is de keuze voor het geven van borstvoeding beslist een aanrader voor ouders die een erfelijke aanleg van eczeemklachten hebben. Wanneer de baby toe is aan bijvoeding, vermijd dan voedingsmiddelen waarvoor een kind allergisch kan worden. Dit zijn bijvoorbeeld producten met eieren en pindaÂ’s.

Kinderen met een droge huid hebben een hogere gevoeligheid voor eczeem. Gebruik in dat geval speciale badolie met vettende werking en beperk het gebruik van zeep zoveel mogelijk. Houd de douche- of badbeurten zo kort mogelijk. Laat het kind liever douchen in plaats van baden. Smeer de huid na het wassen in met een vettende crème.

Is er sprake van eczeem bij het kind, vermijd dan irriterende kleding. Deze verergeren de klachten en zetten aan tot krabben. Gebruik onderkleding van katoen of natuurzijde. Schaf speciale handschoentjes aan tegen het krabben. Ook zijn er speciale anti-krabpakjes te koop. Houd het huis schoon en stofvrij. Beperk het aantal knuffelbeesten (helemaal in bed!). Weer huisdieren uit de kinderkamer. Kies voor een gladde vloerbedekking. De zon heeft een positieve werking op eczeemklachten. Pas wel op dat je kind niet te lang aan zonlicht wordt blootgesteld.

Algemeen

Er kunnen veel maatregelen getroffen worden in en rond het huis. Kies bijvoorbeeld in het hele huis voor gladde vloerbedekking. Zorg voor een koele omgeving. Dat geldt vooral voor de slaapkamer. Ventileer het huis dagelijks. Vermijd zoveel mogelijk rokerige ruimtes. Schaf liever geen huisdieren aan. Gebruik geen wasverzachter.

Eczeem & voedselallergie

Allergie voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen een onderliggende oorzaak zijn voor eczeem. Dat is bij veel zuigelingen bijvoorbeeld het geval. Dat wordt vooral duidelijk na de overgang van borstvoeding naar flesvoeding, of wanneer er begonnen wordt met bijvoeding. Veel voorkomende voedselallergieën zijn koemelk-, kippeneiwit- en pinda-allergie. Bij 35% van de jonge kinderen met atopisch eczeem heeft het lichaam antistoffen gericht tegen bepaalde voedingsmiddelen. Het is daarom aan te raden een onderzoek te laten verrichten naar een mogelijke voedselallergie.

Het onderzoek naar voedselallergie bestaat uit vragen over de eventuele aanwezigheid van allergische aandoeningen in de familie en vragen over het dagelijks voedingspatroon. Ook komt de ziektegeschiedenis uitgebreid aan bod. Er zal een lichamelijk onderzoek plaatsvinden. Na dit eerste deel van het onderzoek zal besloten worden of er nog een bloed- en/of huidtest moet worden uitgevoerd. Ook kan er gekozen worden voor en eliminatie-provocatietest. Dit laatste is een test waarbij het verdachte voedingsmiddel een periode van 4 tot 6 weken niet door de patiënt mag worden gebruikt. Als de klachten zijn verdwenen, wordt het voedingsmiddel opnieuw gegeven. Indien de klachten dan weer terugkomen, kan men met zekerheid stellen dat het verdachte voedingsmiddel de allergische reactie heeft veroorzaakt. Het eczeem zal niet direct verdwijnen wanneer het verdachte voedingsmiddel wordt vermeden. Maar laat je het betreffende voedingsmiddel weer in je leven toe, dan zullen de eczeemklachten in hevigheid toenemen. Een eliminatie-provocatietest kan alleen onder medische begeleiding worden gedaan en is zeker niet voor iedereen geschikt.

De behandeling van eczeem dat veroorzaakt wordt door een voedselallergie, bestaat uit een dieet waarbij bepaalde voedingsmiddelen uit de voeding worden weggelaten. Voor zuigelingen is er hypoallergene zuigelingenvoeding. Bij deze speciale flesvoeding zijn de (koemelk)eiwitten gehydrolyseerd (voorverteerd). Er zijn verschillende soorten, van deels voorverteerd (alleen geschikt voor preventie) tot sterk voorverteerd, op basis van wei-eiwit of op basis van caseïne.

Fabeltjes over eczeem

  • Eczeem is een hardnekkige huidaandoening. Eigenlijk kom je er niet meer van af. Soms lijken de klachten verdwenen. De aanleg voor het krijgen van eczeem blijft echter altijd aanwezig. Dit is geen reden om niet naar de huisarts of dermatoloog te gaan. Er zijn wel degelijk behandelingen die de klachten van eczeem onder controle krijgen. Denk dus niet dat er niets aan te doen is. Het is altijd goed om nader onderzoek naar de huidproblemen te laten doen.
  • Veel mensen denken dat eczeem besmettelijk is. Dat is niet het geval.
  • Mensen zijn wat terughoudend met hormoonzalven. Sommigen beweren dat je door het gebruik van hormoonzalven later astma zou krijgen. Het komt zeker voor dat kinderen met eczeem later astma kunnen krijgen. Dat is dan erfelijk bepaald. Het is door middel van onderzoek aangetoond dat het gebruik van hormoonzalven hier geen aandeel aan heeft. Langdurig gebruik van hormoonzalven is echter niet aan te raden. Hormoonzalven kennen wel degelijk bijwerkingen. Lees hierover de informatie in de bijsluiter.
  • Kinderen zijn niet te jong om getest te worden op allergieën. Er zijn al testen voor zuigelingen. Laat de testen uitvoeren door een gespecialiseerd allergoloog, dermatoloog of kinderarts.

Meer informatie

Er is veel informatie op het internet te vinden over huidaandoeningen. Voor patiënten met eczeem en mensen die meer informatie over deze specifieke huidziekten is er de Vereniging voor mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE). Het VMCE geeft voorlichting en informatie en organiseert lotgenotencontact. Zo organiseert de vereniging therapeutische zomerkampen voor kinderen met eczeem. Daarnaast behartigt de vereniging de belangen van eczeempatiënten. Je kunt de vereniging bijvoorbeeld om hulp vragen bij problemen rondom vergoedingen van geneesmiddelen en hulpmiddelen.

Adres: VMCE, Postbus 26, 3860 AA Nijkerk. Zij zijn tussen 9.00 en 16.30 uur telefonisch bereikbaar via de Huidinfolijn: 026 – 351 4160. Je kunt ook de website van de VMCE raadplegen.

Meer informatie over kindereczeem in het bijzonder is er een andere website: kindereczeem.nl.
Heb je zelf klachten en denk je aan eczeem, ga dan naar de huisarts. Een arts kan een juiste diagnose stellen en een behandeling voorschrijven of, indien nodig, je doorverwijzen naar een dermatoloog.

Tips & Reacties

  • Jeuk voorkomen

    Een korte maar doeltreffende tip: te heet douchen kan zorgen voor een droge, jeukende en trekkerige huid. Douche dus dus niet te warm.
    Tip van judith timmerman op 25 februari 2011

Deel je eigen tip over eczeem

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!